Wat is een cao en wanneer val je daaronder?

Wat is een cao? 

Een collectieve arbeidsovereenkomst (cao) is een schriftelijke overeenkomst waarin afspraken over arbeidsvoorwaarden staan. Bijvoorbeeld over loon, toeslagen, betaling van overwerk, werktijden, proeftijd, opzegtermijn of pensioen. Een cao geldt voor een grote groep mensen.

Wie sluit een cao af 

Een cao wordt afgesloten door 1 of meer werkgevers, 1 of meer werkgeversorganisaties en 1 of meer werknemersorganisaties (meestal vakbonden). Deze organisaties kunnen u vertellen of voor u een cao geldt en wat erin staat.

Afspraken in cao en wettelijke afspraken over arbeidsvoorwaarden 

De afspraken in een cao zijn vaak gunstiger dan afspraken over arbeidsvoorwaarden in de wet. Zo kan het loon in een cao hoger zijn dan het minimumloon. Of krijgen werknemers meer vakantiedagen dan het wettelijke minimum. De afspraken in een cao mogen nooit in strijd zijn met de wet. Bijvoorbeeld met het Burgerlijk Wetboek (BW) en de Wet minimumloon en minimumvakantiebijslag. In de cao mag dus geen lager loon staan dan het minimumloon of minder vakantiedagen dan in het BW. Ook kan een wet, bijvoorbeeld het BW, bepalen dat bij cao van wettelijke regels mag worden afgeweken.

2 soorten cao’s

Er bestaan 2 soorten cao’s:

• Bedrijfstak-cao Dit is een collectieve afspraak die binnen een sector geldt. Een bedrijfstak-cao wordt afgesloten tussen 1 of meer werkgevers of werkgeversorganisaties en 1 of meer werknemersorganisaties. De cao geldt alleen voor de bedrijven en werknemers die zijn vertegenwoordigd door de partijen die de cao hebben afgesloten.
• Ondernemings-cao Deze collectieve afspraak geldt binnen een bedrijf. Een ondernemings-cao wordt afgesloten tussen een werkgever en 1 of meer werknemersorganisaties.

Als u personeel aanneemt, is de kans groot dat u zich als werkgever moet houden aan een collectieve arbeidsovereenkomst (cao). Zo’n 80 procent van de werknemers valt onder een cao. Dat blijkt uit cijfers van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW). Maar wanneer bent u precies verplicht om een cao te volgen? Hieronder staan de vier situaties op een rij.

Ga na of u zich aan een cao moet houden 

U bent in de volgende situaties verplicht om een cao te volgen:

1. U heeft zelf een cao afgesloten met een of meer werknemersorganisaties. Dit heet ook wel een ondernemings-cao. Vooral grotere bedrijven sluiten zo’n cao af, zoals Philips en de NS.
2. U bent lid van een werkgeversorganisatie die met vakbonden een cao heeft afgesloten voor uw bedrijfstak. Dit heet ook wel een bedrijfstak-cao. Daarin staan afspraken die binnen een bedrijfstak gelden. Denk aan de cao voor metaalbewerking of ambulancezorg. Zo’n cao geldt voor álle werkgevers en werknemers binnen die bedrijfstak.
3. U bent geen lid van een werkgeversorganisatie, maar u valt wel onder een cao die algemeen verbindend is verklaard. Deze cao geldt altijd voor alle werkgevers en werknemers in een specifieke bedrijfstak. Ook als u geen lid bent van een werkgeversorganisatie. Bijna alle bedrijfstak-cao's zijn algemeen verbindend verklaard. Daardoor vallen veel werkgevers en werknemers onder een cao.
4. U bent geen lid van een werkgeversorganisatie en u valt niet onder een algemeen verbindend verklaarde cao, maar u volgt zelf een cao. De arbeidsvoorwaarden uit de door u gekozen cao gelden dan voor uw medewerker(s). Deze afspraak moet in de individuele arbeidsovereenkomst staan. Dit heet een incorporatiebeding.

Vermeld de cao in de arbeidsovereenkomst met uw werknemer

Houdt u zich aan een cao? Vermeld deze dan altijd in de individuele arbeidsovereenkomst van uw werknemer. Goed om te weten: als de cao en een arbeidsovereenkomst elkaar tegenspreken, gaat de cao voor.

Check of u mag afwijken van een verplichte cao 

U mag afwijken van een minimum-cao als dit in het voordeel is van uw werknemers. Van een standaard-cao mag u nooit afwijken. In de cao staat of het gaat om een minimum-cao of standaard-cao.

Maak afspraken over arbeidsvoorwaarden als een cao niet verplicht is 

Als een cao niet verplicht is, dan maakt u zelf afspraken met uw medewerkers. Deze kunt u vastleggen in een reglement, zoals een personeelshandboek. Of in een individuele arbeidsovereenkomst. Daarbij gelden wel de algemene regels van de arbeidswetgeving. Deze staan bijvoorbeeld in de Wet minimumloon, de Arbeidstijdenwet en het Burgerlijk Wetboek (Boek 7, vanaf artikel 610).

Bron: Rijksoverheid, CNV